Những nét độc đáo trong nghệ thuật chữ thư pháp Nhật Bản

Nghệ thuật chữ thư pháp Nhật Bản (Shodo) là một trong những hình thức nghệ thuật nổi tiếng ở Nhật Bản. Cùng Kosei khám phá về loại nghệ thuật này nhé!

Giới thiệu qua về thư pháp Nhật Bản

Những tác phẩm chữ thư pháp được đánh giá cao không hề thấp hơn các tác phẩm hội họa. Nhưng loại hình nghệ thuật này bao hàm trong nó cảm quan mang tính tâm linh và tâm thần. Hiểu một cách đơn giản thì thư pháp là nghệ thuật viết chữ đẹp. Các tác gia lớn tạo ra những tác phẩm nghệ thuật từ những cây cọ trúc và mực trên nền giấy Tuyên, truyền tại cái đẹp và sự hài hòa. Sự kết hợp giữa tính đơn giản và sự duyên dáng trong các tác phẩm thư pháp là một trong các nguyên tắc chính của tiêu chuẩn thẩm mĩ Nhật Bản. Nghệ thuật thư pháp Nhật Bản ra đời vào thế kỷ 6, khoảng 1500 năm, chịu ảnh hưởng lớn từ nghệ thuật thư pháp của Trung Quốc. Tuy nhiên, người Nhật đã có những cách tân riêng để tạo ra một trường pháp nghệ thuật thư pháp riêng của xứ sở mặt trời mọc, trong đó tiêu biểu nhất là hệ thống chữ Cana.

Thư pháp Nhật Bản không có gì là bình thường hay vô nghĩa. Sự khởi đầu, hướng đi bút, hình thức, sự kết thúc của các đường, sự cân bằng giữa các nhân tố là vô cùng quan trọng  với từng đường kẻ, từng điểm, thậm chí những khoảng trống củng bao hàm nhiều ý nghĩa. Chữ tượng hình, về bản chất, là sự hài hòa, cân đối và thăng bằng.

Những phong cách viết chính trong nghệ thuật chữ thư pháp Nhật Bản

Kaisho - Viết thư pháp kiểu vuông

Đây là kiểu viết mà nhập môn thư pháp người mới bắt đầu đều phải ngày ngày luyện viết, tạo nền tảng cho học viên trong việc sử dụng bút lông để viết chữ thư pháp.

Trong phong cách Kaisho, mỗi nét chữ được viết ra trong sự cẩn thận và rõ ràng, tạo được kiểu thư pháp theo lối chữ in mà chúng ta có thể nhìn thấy trên các tờ báo.

Gyousho - Viết thư pháp kiểu nhanh

Đây là phong cách viết nửa chữ thảo trong thư pháp Nhật Bản. Cũng như cách viết chữ thảo bằng tay trong tiếng Hoa, cách viết mà hầu hết mọi người hay sử dụng nhiều trong ghi chú.

Tương ứng với cách viết chữ thảo trong tiếng Hoa, thì trong phong cách Gyousho những nét chữ được viết rời rạc theo phong cách Kaisho được kết hợp với nhau tạo thành phong cách viết trôi chảy và lưu loát hơn. Chữ viết theo kiểu này thường phổ thông và dễ đọc hơn cho đại đa số tầng lớp tri thức ở Nhật.
 
Sousho - Kiểu thư pháp nhiều nét
 
Nói đến phong cách viết chữ thảo trôi chảy trong thư pháp Nhật. Với kiểu thư pháp này, người đọc rất khó đọc vì các nhà thư pháp hiếm khi cho phép bút lông của mình rời khỏi giấy, để có được nét chữ thanh nhã và nhanh hơn.

Ngoài ra, giống với cách viết chữ thảo trong tiếng Hoa, thì trong phong cách Gyousho những nét chữ được viết rời rạc theo phong cách Kaisho được kết hợp với nhau tạo thành phong cách viết trôi chảy và lưu loát hơn. Chữ viết theo kiểu này thường phổ thông và dễ đọc hơn cho đại đa số tầng lớp tri thức ở Nhật.

Dụng cụ viết thư pháp Nhật Bản gồm những gì?

– Lót giấy (shitajiki): đắt dưới giấy để tránh mực bị thấm ra ngoài.

– Cọ (fudé): dùng để viết, với nhiều hình dạng và kích cỡ, thường được làm từ lông động vật. Phổ biến nhất là lông dê, cừu, bờm ngựa,… Cán bút được làm từ gỗ, tre, ngày nay có thể làm từ nhựa hay các vật liệu khác.

– Ấn (chiện): nghệ thuật khắc ấn được gọi là tenkoku. Các học viên được khuyến khích tự khắc ấn riêng. Vị trí của dấu chiện này tùy thuộc vào quan niệm thẩm mĩ.

– Thỏi mực (sumi): thỏi mực càng lâu năm thì càng tốt. Những thỏi mức tốt nhất là những thỏi khoàng 50-100 tuổi.

– Nghiên mực (suzuri): để mài mực (mài thỏi mực với nước).

– Chặn giấy (bunchin): cố định giấy trên mặt phẳng.

Một số loại thư pháp Nhật Bản

- Thư pháp chữ Hán được tạo nên dựa vào thơ, văn xuôi cổ điển viết bằng chữ Hán, dựa vào cảm nhận nghệ thuật và phương pháp học thư pháp của từng người, thể hiện tính hiện đại hoà quyện trong tính truyền thống.

- Thư pháp chữ Kana được tạo ra để viết những từ ngữ đẹp của Nhật Bản thông qua việc cải biên, phát triển những bài hát Waka và thơ Haiku.

- Thư pháp thơ văn cận đại là những tác phẩm lấy văn và thơ hiện đại làm đề tài, điều hoà giữa chữ Hán và chữ Kana tạo ra một thư pháp mới.

- Thư pháp viết chữ lớn là những tác phẩm chữ lớn mà số lượng chỉ từ 1 đến 2 chữ. Một thế giới thư pháp mới được tạo ra từ việc định hướng tạo hình, tôi luyện đường nét và sáng tạo về màu đen.

- Thư pháp chữ khắc gỗ , chữ viết được khắc lên bản gỗ mang tính lập thể và còn có thể được tô bằng nhiều màu sắc.

- Thư pháp ZenEi chịu ảnh hưởng của hai trường phái hội họa trừu trượng phương Tây và triết học phương Đông. Không bị giới hạn bởi việc lấy chữ làm nguyên liệu chính, người viết có thể tự do thể hiện tâm hồn và tình cảm.

- Thư pháp chữ in bằng khuôn khắc đá – Tenkoku, bộ môn này được cho là tinh hoa của phương Đông và giới thư pháp. Chữ in bằng khuôn hình vuông 3 phân. Người ta khắc trên đá những bản thư pháp và chữ viết thời cổ đại của Trung Quốc sau đó in trên giấy trắng, tạo nên sự tương phản rất đẹp giữa mực (đỏ) và giấy.

Trên đây là bài viết về chữ thư pháp Nhật Bản mà trung tâm tiếng Nhật Kosei cung cấp. Hi vọng bài viết đã mang lại nhiều thông tin bổ ích đến cho các bạn đọc!